Pamięci Marszałka Piłsudskiego

Pod koniec 1934 r. stan zdrowia marszałka Józefa Piłsudskiego był już bardzo zły. W kwietniu 1935 r. przybyły z Wiednia prof. Karl Wenckebach postawił diagnozę nie pozostawiającą nadziei: nowotwór złośliwy wątroby nie nadający się do operowania.

W następnych dniach marszałek Piłsudski spisał swoją ostatnią wolę:

Nie wiem czy nie zechcą mnie pochować na Wawelu. Niech! Niech tylko moje serce wtedy zamknięte schowają w Wilnie gdzie leżą moi żołnierze co w kwietniu 1919 roku mnie jako wodzowi Wilno jako prezent pod nogi rzucili (...) A zaklinam wszystkich co mnie kochali sprowadzić zwłoki mojej matki z Sugint Wiłkomirskiego powiatu do Wilna i pochować matkę największego rycerza Polski nade mną. Niech dumne serce u stóp dumnej matki spoczywa. Matkę pochować z wojskowymi honorami ciało na lawecie i niech wszystkie armaty zagrzmią salwą pożegnalną i powitalną tak by szyby w Wilnie się trzęsły. Matka mnie do tej roli jaka mnie wypadła chowała. Na kamieniu czy nagrobku Mamy wyryć wiersz z „Wacława” Słowackiego zaczynający się od słów „Dumni nieszczęściem nie mogą”. Przed śmiercią Mama mi kazała to po kilka razy dla niej czytać

4 maja marszałek Piłsudski przewieziony został do Belwederu. Zmarł 12 maja o godz. 20.45, w wieku 68 lat.

Wykonana ze srebra trumna z ciałem Piłsudskiego wystawiona była w Belwederze 13 i 14 maja. Katafalk przybrany był w purpurowe sukno z godłem Rzeczypospolitej. Zwłoki marszałka ubrane były w mundur, przepasany wielką wstęgą orderu Virtuti Militari i z bojowymi orderami na piersiach. W rękach trzymał obrazek Matki Boskiej Ostrobramskiej. Obok stała kryształowa urna z sercem marszałka, przy niej położono czapkę maciejówkę, buławę marszałkowską oraz szablę.

15 maja trumnę z ciałem Piłsudskiego przewieziono na lawecie do katedry św. Jana. Tam żegnały go tłumy.

17 maja pociąg wiozący ciało Piłsudskiego ruszył do Krakowa, na jego trasie zgromadziły się tysiące ludzi, aby oddać zmarłemu hołd.

Na wzgórz u wawelski m przemówienie ze stopni katedry wygłosił prezydent Ignacy Mościcki, który żegnając marszałka mówił:

Cieniom królewskim przybył towarzysz wiecznego snu. Skroń jego nie okala korona, a dłoń nie dzierży berła. A królem był serc i władcą doli naszej. Półwiekowym trudem swego życia brał we władanie serce po sercu, duszę po duszy, aż purpurą królestwa swego ducha zagarnął niepodzielnie całą Polskę.

G enerałowie, przy dźwiękach dzwonu Zygmunta, wnieśli trumnę do katedry. Po mszy świętej, którą celebrował metropolita Sapieha, ciało marszałka zniesiono do krypty św. Leonarda. U stawione na wawelskim wzgórzu działa oddały 101 strzałów armatnich. W całym kraju zapanowała trzyminutowa cisza.

Główne uroczystości pochówku Serca m arszałka Józefa Piłsudskiego w kwaterze wojskowej cmentarza na Rossie w Wilnie odbyły się 12 maja 1936 r. z udziałem prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Na czarnej marmurowej płycie, przykrywającej grobowiec, zostały wyryte słowa: „Matka i Serce Syna”, a także krzyż i fragmenty wiersza Juliusza Słowackiego.